-Gıda fiyatları ekimde aylık olarak yüzde 6,6 oranında arttı. yılın ilk on aylık dönemindeki artış ise yüzde 47,2’ye çıktı.
-Gıdada yıllık enflasyon yüzde 59,5 olarak gerçekleşti.
-Bir önceki 12 aylık dönemdeki ortalama fiyatlara göre son 12 aylık dönemdeki ortalma gıda fiyatları ise yüzde 85,1 oranında arttı.
-Vatandaşlar geçen yıl ekimde 619 liraya satın aldıkları aynı gıda sepeti için bu yıl 987 lira ödemek zorunda kaldılar.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR’ın fiyatlarını Ankara’daki marketlerden derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir gıda sepetini esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Ekim 2024 sonuçları açıklandı.
Gıda fiyatlarında yaz aylarında nispeten düşük seyreden artış hızı ekim ayıyla birlikte şahlandı. Son 53 aydır aralıksız olarak artan gıda fiyatlarında ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 6,6 oranında artış yaşandı. Yılın ilk on aylık döneminde yüzde 47,2 oranında artan gıda fiyatlarında geçen yıl ekim ayına göre ise yüzde 59,5 oranında artış kaydedildi. Gıda fiyatlarında bir önceki 12 aylık ortalamalara göre son 12 aylık dönemdeki artış ise yüzde 85,1 olarak gerçekleşti.
Yoksuların harcamasının yüzde 36,6’sı gıda
TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre en zengin yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 14,5’ini, en yoksul yüzde 20’lik kesim ise yüzde 36,6’sını gıda için yapıyor. Yoksullar her geçen yıl gelirinin daha büyük bir kısmını gıdaya ayırmak zorunda kalıyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında Türkiye’de son 49 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla sabit gelirli ve yoksul kesimleri etkiliyor. Açıklanan enflasyon bu nedenle bu kesimin gerçek hayatta yaşadığı enflasyonu tam olarak yansıtmıyor. Zira TÜİK enflasyonu hesaplarken gıda harcamalarının ağırlığını yaklaşık yüzde 25 olarak esas alıyor.
Açlık riski artıyor
İktidarın yanlış ekonomi politikalarıyla tetiklediği yüksek enflasyon sürecinin en ağır faturasını gıda fiyatları yüzünden yoksullar ödüyor. Yoksullar bu faturayı sadece gıdaya daha fazla para ayırarak değil, gıdaya daha fazla para ayırabilmek için, eğitim, sağlık, giyinme, barınma ve benzeri diğer temel gereksinimleri için harcamalarını kısarak da ödüyorlar.
Türkiye’nin, iktidar eliyle yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 887 oranında arttı. Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için vatandaşlar bu yıl eylül ayında 987 lira ödemek zorunda kaldılar.
Aynı dönemde, kamu çalışanlarının ücretlerinde ise yüzde 780 oranında artış yaşandı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 lira olan ortalama kamu çalışanının ücreti şu anda 880 lira düzeyinde seyrediyor. Ücretlerindeki artış gıda fiyatlarındaki artışı bile karşılamaya yetmeyen kamu çalışanlarının alım gücü gıda fiyatlarına karşı erimeye devam ediyor. Ücretler altı ayda bir artırıldığı için bu reel azalma önümüzdeki aylarda artarak devam edecek.
Birleşik Kamu-İş’in gıda fiyatları endeksi Haziran 2020’den bu yana her ay, yani aralıksız olarak 53 aydır bir önceki aya göre artıyor. Bu 53 aylık dönemde gıda fiyatları 13 katı arttı.
Aylık fiyat artışı
Ekimde bakliyat dışındaki tüm gıda harcama gruplarında fiyatlar bir önceki aya göre çeşitli oranlarda artış gösterdi.
GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Ekim 2024; %)
Ekimde, ekmek-pirinç-un-bulgur fiyatları önceki aya göre ortalama yüzde 1,8 oranında artarken, et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 0,9 oranında yükseliş oldu. Süt, süt ürünleri ile yumurta grubunda fiyatlar bir önceki aya göre yüzde 1,9, yağ harcamaları ise yüzde 10,2 oranında arttı.
Meyve fiyatlarının yüzde 8,8 oranında arttığı ekimde sebze fiyatlarında da bir önceki aya göre yüzde 33,6 oranında artış oldu.
Bakliyat fiyatlarının önceki aya göre değişmediği ekim ayında salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri işlenmiş gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatları ise yüzde 2,8 oranında yükseldi.
Vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için eylülde, bir önceki aya göre yüzde 6,6 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
On aylık değişim
Gıda fiyatlarında bu yılın ilk on aylık döneminde ise toplam yüzde 47,2 oranında artış yaşandı. Geçen yıl sonuna göre ekmek-pirinç-un-bulgur-makarna fiyatları yüzde 32,2, et-balık harcamaları yüzde 30,5, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 25,4, yağ fiyatları yüzde 49,6, meyve fiyatları yüzde 88,7, sebze fiyatları yüzde 138, bakliyat fiyatları yüzde 20,6, diğer ürünlerin fiyatları yüzde 31,4 oranında yükseldi.
Yıllık değişim
Bu yıl ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 40,8, et-balık fiyatlarında 35,4, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 35,6 oranlarında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 56,5 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 88,7, sebze fiyatları ise yüzde 191,4 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 29, diğer gıda fiyatları ise yüzde 51,4 oranında zamlandı.
Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise yüzde 59,5 oranında artış gözlendi.
Yıllık ortalama artış
Eylül 2023 – Ekim 2024 dönemindeki ortalama gıda fiyatları, bir önceki 12 aylık dönem olan Eylül 2022-Ekim 2023 arasındaki ortalama fiyatlara göre ise yüzde 85,1 oranında arttı. Yıllık ortalama fiyat artışı ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 51,9, et-balık fiyatlarında 80,1, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 52,1 oldu. Ortalama fiyatlara göre yağ fiyatları yüzde 77,4, meyve fiyatları yüzde 107,9, sebze fiyatları ise yüzde 203,3 oranında arttı. Bakliyattı yıllık ortalama fiyatlar bir önceki 12 aylık ortalamalara göre yüzde 58,5, diğer gıda fiyatları ise yüzde 70,1 oranında zamlandı.