DİSK-AR, TÜİK tarafından açıklanan 2024 Aralık enflasyon verilerini değerlendirdi.
DİSK-AR, raporuna göre;
-TÜİK’e göre 2024 yıl sonu resmi enflasyonu yüzde 44,38, 12 aylık ortalamalara göre yüzde 58,51 oldu.
-Resmi gıda enflasyonu yüzde 43,58 iken dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 60-77 arasında seyrediyor.
-Son altı ayda (temmuz, ağustos, eylül, ekim, kasım, aralık) fiyatlar yüzde 15,75 arttı. İşçi ve Bağ-Kur emekli zammı yüzde 15,75, memur maaşı ve emeklisinin zammı yüzde 11,54!
-Toplumsal sınıf ve kesimlerin arasındaki enflasyon farkı sürüyor!
-Resmi verilere göre 2003’ten bu yana ortalama fiyatlar 22 kat, gıda fiyatları ise 33 kat arttı!
-TÜİK verileri üzerindeki şaibe sürüyor. TÜİK yargı kararına rağmen yine madde fiyat listesini yine açıklamadı.
“İşçi, memur ve emekli enflasyonun altında ezilmeye devam ediyor”
2024 Aralık dönemine ait TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 3 Ocak 2025’te yayımlandı. TÜİK verilerine göre TÜFE’deki (2003:100) değişim oranı 2024 Aralık’ta bir önceki aya göre yüzde 1,03 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 44,38 oldu. 12 aylık ortalamalara göre enflasyon ise yüzde 58,51 olarak açıklandı.
2024 Kasım döneminde en yüksek fiyat artışı yıllık yüzde 91,64 ile eğitim oldu. İkinci en yüksek fiyat artışının görüldüğü harcama grubu yıllık yüzde 69,03 artışla konut olurken üçüncü harcama grubu ise yüzde 57,13 ile lokanta ve oteller oldu.
Memur maaşlarını ve emekli aylıklarını belirleyecek olan altı aylık tüketici enflasyonu ise yüzde 15,75 oldu. İşçi ve Bağ-Kur emeklileri için yüzde 15,75 artış uygulanırken, memur ve memur emeklilerin maaş ve aylık artışları toplu sözleşme hükmü nedeniyle yüzde 11,54’te kaldı.
TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamıyor ve madde fiyat listesini açıklamıyor. TÜİK, şaibeli verileriyle milyonların ekmeğiyle oynuyor. İşçi, memur ve emekli enflasyonun altında ezilmeye devam ediyor. Öte yandan madde fiyatları halen karartılmış durumda. Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor.
Zenginin ve yoksulun enflasyon farkı büyük!
Resmi gıda enflasyonu yüzde 43,58 iken dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 60-77 bandında!
TÜİK, Aralık 2024 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 43,58 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran. DİSK-AR’ın TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 60 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 48,7 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 60,9 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 77,4 olarak gerçekleşti. Son bir yıllık seri, ortalama resmi enflasyon ile en yoksul kesimin enflasyonu arasında ciddi bir fark olduğunu gösteriyor.
Gelir düştükçe gıda enflasyonu yükü artıyor
Yüksek gelir gruplarının daha düşük gıda enflasyonu hissettiği görülüyor. Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 42,5 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 30,7 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 77,4 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 30 düzeyinde kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.
Gıda enflasyonunda olduğu gibi resmi ortalama enflasyon oranları da düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Uluslararası alanda Avrupa, ABD, Almanya ve Japonya Merkez Bankaları gibi çeşitli kuruluşlar tarafından hissedilen/algılanan ve beklenen tüketici enflasyonu düzenli olarak yayımlanıyor. Ancak TÜİK, aylık Tüketici Eğilim Anketi gerçekleştirmesine rağmen, bunun çıktısı olan “hissedilen/algılanan enflasyon”u açıklamıyor. TÜİK, uluslararası kuruluşların yaptığı gibi halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır. TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.
Gıda enflasyonu ile genel enflasyon farkı artıyor
TÜFE ve gıda fiyatları endeksi artmaya devam ediyor. 2005 Aralık’ta 122 olan TÜFE endeksi, Aralık 2024’te 2684’e yükseldi. 2005 Aralık’ta 116 olan gıda fiyatları endeksi ise 2024 Aralık’ta 3841’e yükseldi. Aralık 2005’te yüzde 7,7 olan yıllık enflasyon oranı Aralık 2024’te yüzde 44,38 oldu. Aralık 2005’te yüzde 4,9 olan yıllık gıda enflasyonu ise Aralık 2024’te yüzde 43,58’e yükseldi.
Öte yandan son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açılmaya devam ediyor. Aralık 2005’te TÜFE’yle benzer seyreden gıda fiyatları endeksi Aralık 2024’te TÜFE’nin 1157 puan üstüne çıktı.
G-4
TÜİK veri saklamaya devam ediyor
TÜİK madde fiyat listesini Haziran 2022’den bu yana açıklamadığı için ürün ve hizmet bazında ortalama fiyatlar tam olarak bilinmiyor. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamayı reddetti. Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığın hukuksuz işleme koymama kararı, TÜİK’in madde sepeti ve ortalama madde fiyatlarına ilişkin veri setini açıklama yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurumları keyfi olarak hareket edemez. TÜİK’in yöneticileri Anayasa ve yasalar gereği mahkeme kararlarını gecikmesizin yerine getirmek zorundadırlar.