-TÜİK’e göre yıllık resmi enflasyon yüzde 49,3 oldu.
-Resmi gıda enflasyonu yüzde 43,7 iken dar gelirlinin gıda enflasyonu 78!
-Toplumsal sınıf ve kesimlerin arasındaki enflasyon farkı çok büyük.
-Resmi verilere göre 2003’ten bu yana ortalama fiyatlar 21 kat, gıda fiyatları ise 31 kat arttı!
-TÜİK verileri üzerindeki şaibe sürüyor. TÜİK yargı kararına rağmen yine madde fiyat listesini yine açıklamadı.
DİSK Araştırma Merkezi DİSK-AR, TÜİK’in açıkladığı enflasyon verilerini değerlendiren bir araştırma yayınladı.
Araştırmaya göre; “2024 Eylül dönemine ait TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 3 Ekim 2024’te yayımlandı. TÜİK verilerine göre TÜFE’deki (2003:100) değişim 2024 Eylül’de bir önceki aya göre yüzde 2,97 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 49,38 oldu. 2024 yılının ilk dokuz ayında ortalama fiyat artış oranı ise yüzde 35,86 olarak gerçekleşti.
2024 Eylül döneminde en yüksek fiyat artışı yıllık yüzde 97,8 ile konut oldu. İkinci en yüksek fiyat artışının görüldüğü harcama grubu yıllık yüzde 93,5 artışla eğitim olurken üçüncü harcama grubu ise yüzde 65,41 ile lokanta ve oteller oldu.”
TÜİK veri saklamaya devam ediyor
TÜİK madde fiyat listesini Haziran 2022’den bu yana açıklamadığı için ürün ve hizmet bazında ortalama fiyatlar tam olarak bilinmiyor. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamayı reddetti. Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığın hukuksuz işleme koymama kararı, TÜİK’in madde sepeti ve ortalama madde fiyatlarına ilişkin veri setini açıklama yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurumları keyfi olarak hareket edemez. TÜİK’in yöneticileri Anayasa ve yasalar gereği mahkeme kararlarını gecikmesizin yerine getirmek zorundadırlar.
Resmi gıda enflasyonu yüzde 43,7 iken dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 60-78 bandında!
Farklı sosyal sınıf ve kesimlerin enflasyonu farklı
TÜİK, Eylül 2024 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 43,7 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran. DİSK-AR’ın TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 60,3 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 48,8 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 61,1 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 77,7 olarak gerçekleşti.
Yüksek gelir gruplarının daha düşük gıda enflasyonu hissettiği görülüyor. Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 42,7 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 30,8 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 78 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 31 düzeyinde kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.
Gıda enflasyonunda olduğu gibi resmi ortalama enflasyon oranları da düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Uluslararası alanda Avrupa, ABD, Almanya ve Japonya Merkez Bankaları gibi çeşitli kuruluşlar tarafından hissedilen/algılanan ve beklenen tüketici enflasyonu düzenli olarak yayımlanıyor. Ancak TÜİK, aylık Tüketici Eğilim Anketi gerçekleştirmesine rağmen, bunun çıktısı olan “hissedilen/algılanan enflasyon”u açıklamıyor. TÜİK, uluslararası kuruluşların yaptığı gibi halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır. TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.
Fiyat artışları durmuyor
TÜFE ve gıda fiyatları endeksi artmaya devam ediyor
2005 Ağustos’ta 118 olan TÜFE endeksi, Ağustos 2024’te 2526’ya yükseldi. 2005 Ağustos’ta 110 olan gıda fiyatları endeksi ise 2024 Ağustos’ta 3458’e yükseldi. Ağustos 2005’te yüzde 7,9 olan yıllık enflasyon oranı Ağustos 2024’te yüzde 49,3 oldu. 2005’te yüzde 4,3 olan yıllık gıda enflasyonu ise Ağustos 2024’te yüzde 43,7’ye yükseldi.
Öte yandan son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açılmaya başladı. Ağustos 2005’te TÜFE’yle benzer seyreden gıda fiyatları endeksi Ağustos 2024’te TÜFE’nin 932 puan üstüne çıktı.