UAD, Güney Afrika’nın “Gazze’de soykırım davası” başvurusunu kabul etti.
Yargıç Joan E. Donoghue, İsrail’e yönelik bazı iddiaların Soykırım Sözleşmesi hükümleri kapsamına girdiğini ifade etti. Mahkemenin kararı nihai nitelikte ve temyize götürülemiyor. Ancak kararı uygulatmaya yönelik herhangi bir yaptırım veya başka bir yol bulunmuyor.
Mahkeme, İsrail hakkında 15’e 2 oyla ihtiyati tedbir kararı verdi. İsrail, sözleşme sorumlulukları çerçevesinde elinden gelen tüm adımları atarak soykırım suçu işlenmesini yapmakla yükümlüdür.
UAD, İsrail’in “dosyanın reddi” talebini reddetti.
Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Gazze’de yaşanan insani trajedinin son derece farkında olduğunu ve can kayıplarından derin endişe duyduğunu bildirdi.
UAD, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi çerçevesindeki yükümlülüklerinin bazılarını ihlal ettiğine ilişkin ihtiyati tedbir kararı almaya yetkisi olduğuna hükmetti.
UAD kararları
-Güney Afrika’nın İsrail’e ilişkin başvurusu uygundur. Güney Afrika’nın ortaya koymuş olduğu iddiaların makul olup olmadığı değerlendirilecek. Taleplerin mantıklı olup olmadığı konusunda henüz karar verilmemiştir.
-Mahkemenin görüşüne göre, Güney Afrika’nın iddialarının bir kısmı sözleşmenin maddelerinin bir kısmı içine girebilir. Tüm taraflar sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmelidir.
-Sözleşmeye göre soykırıma iştirak etmek ve cesaretlendirmek de soykırım suçları arasında sayılmaktadır.
-Soykırım sözleşmesiyle korunan insanların korunması için tüm ülkeler adım atabilir. Filistinlilere baktığımız zaman soykırım sözleşmesinin 2. maddesi uyarınca koruma altında olması gereken bir gruptur.
-İsrail saldırıları, çok sayıda insanın ölmesine, sivil alt yapının zarar görmesine, insanların yerinden edilmesine neden olmuştur.
-Gazze nüfusunun yüzde 93’ü kriz seviyesinde bir açlıkla karşı karşıyadır. Gazze’deki çocuklar ciddi travmalarla kraşı karşıya, 1,4 milyon insan sığınaklarda yaşamaktadır, hastalıklar yayılmaktadır. Bir neslin buna maruz kaldığı görülmektedir, pek çoğu annesiz ve babasız kalmıştır. Çocukların yaşadığı dram gerçekten yürek parçalayıcıdır.
-Mahkemeye göre yaşananlar ve durum en azından Güney Afrika’nın taleplerinin bir kısmının haklı olduğuna karar verilmiştir.
-Gazze halkının soykırımdan korunması konusunda da tedbir taleplerinin yerinde olduğu açıktır.
-Mahkeme, Gazze’deki felaket boyutundaki insani durumun, tedbir kararı vermesini gerektirecek düzeyde “acil tehlike” teşkil ettiğine hükmetti. Ve telafisi mümkün olmayan sonuçların engellenmesini değerlendirdi. Nihayi karar verilmeden önce Güney Afrika’nın talepleri haklı bulunmuştur.
-İsrail, gerekli önlemleri hemen alarak, insani ve temel hizmetlerin insanlara ulaşmasını sağlamalıdır.
-İsrail, alınan tüm önlemlerle ilgili bir ay içinde mahkemeye rapor sunmalı. Bu rapor Güney Afrika’ya da iletilecektir. Mahkeme kararlarının bağlayıcılığı haizdir.
Dava süreci
Güney Afrika, 29 Aralık 2023’te, Soykırım Sözleşmesi kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ettiği iddiasıyla Uluslararası Adalet Divanın’da, İsrail aleyhine dava açtı.
Davada, “Filistin halkının Soykırım Sözleşmesi kapsamındaki haklarına daha fazla, ciddi ve telafisi mümkün olmayan zarar gelmesini önlemek” amacıyla ihtiyati tedbir talep edildi.
Güney Afrika, Divan’dan, İsrail’i “soykırım yapmamaya, soykırımı önlemeye ve soykırımın faillerini cezalandırmaya” zorlamak için geçici tedbir uygulanması istedi. Bu tür geçici tedbirler, dava süreci devam ederken durumun daha da kötüleşmesini önlemeyi amaçlıyor.
Dava talep edildiğinde, dünyanın bir çok ülkesinden Güney Afrika’nın dava taleplerini destek açıklamaları geldi.
Davaya karşı çekimser davranan batı ülkeleri de kamuoylarının baskıları sonucu destek açıklamaları yapmak zorunda kaldı.
Dava talepleri
Güney Afrika, Divan’dan, İsrail’in;
1- Gazze’deki askeri operasyonları derhal durdurmasına,
2- Kontrolü altındaki herhangi bir grup tarafından, Gazze’deki herhangi bir askeri operasyonu ilerletecek adımlar atmamasına,
3- Filistinlilere yönelik soykırımın önlemesi için gerekli tüm makul tedbirleri almasına,
4- Soykırım Sözleşmesi’nin 2. maddesi kapsamına giren her türlü eylemden kaçınmasına,
5- Yerlerinden edilenlerin evlerine dönerek yeterli gıda, su, yakıt, tıbbi ve hijyen malzemeleri, barınak ve giysi dahil olmak üzere insani yardıma erişiminin sağlamasına,
6- Soykırıma karışanların cezalandırılmaları için gerekli adımları atmasına,
7- Soykırımın delillerini muhafaza etmesine ve bu amaçla gelen uluslararası görevliler ve diğer yetkililerin Gazze’ye erişimini engellememesine,
8- Verilen tedbirleri uyguladığına ilişkin Divan’a düzenli rapor sunmasına,
9- Davayı zorlaştıracak veya uzatacak eylemlerden kaçınmasına hükmetmesini istiyor.