-2024 3. çeyreğinde resmi istihdam oranı yüzde 49,6 iken KATİ oranı yüzde 34,5!
-2024 3. çeyreğinde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 26,5!
-Her 5 kadından yalnızca 1’i kayıtlı ve tam zamanlı istihdamda!
-AKP döneminde gençlerde geniş tanımlı işsizlik oranı yaklaşık 10 puan arttı!
-Geniş tanımlı işsizlik gençlerde yüzde 35,7!
DİSK-AR, TÜİK tarafından açıklanan 3. çeyrek işsizlik verilerini “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu (2024 3. çeyrek)” ile değerlendirdi.
Rapora göre: Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 3. çeyrek (temmuz, ağustos, eylül) dönemine ait Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları 18 Kasım 2024’te yayımlandı.
2024 3. çeyrek dönemi Temmuz, Ağustos ve Eylül 2024 aylarını kapsıyor ve TÜİK’in yeni metodolojisine dayanıyor. Bilindiği gibi TÜİK, Mart 2021’den beri aylık ve üç aylık verileri ayrı ayrı açıklıyor. Aylık veriler daha sınırlı iken üç aylık veriler daha geniş bir kapsama sahiptir.
Öte yandan, çeyreklik verilerin üç ayı kapsıyor olması sebebiyle, çeyreklik yayımlanan işsizlik ve istihdam verileri, aylık verilerden farklılıklar göstermektedir. Üç aylık veriler aylık verileri geriden takip etmektedir.
TÜİK, mevsim etkisinden arındırılmış istihdamda 2023 yılı 3. çeyrek ile 2024 yılı 3. çeyrek arasındaki bir yıllık dönemde 20 bin kişi azalarak 3 milyon 106 bin kişilik bir artış olduğunu açıkladı. 2023 yılı 3. çeyreğinde 32 milyon 598 bin olarak açıklanan mevsim etkisinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısı 2024 yılı 3. çeyreğinde 32 milyon 734 bin olarak hesaplandı. 2024 3. çeyreğinde mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı ise yüzde 49,6 olarak gerçekleşti. Ancak TÜİK’in resmi istihdam verileri de tıpkı dar tanımlı işsizlik verileri gibi işgücü piyasasına ilişkin gerçeğin sadece sınırlı bir kısmını gösteriyor. İstihdam verileri tek başına istihdamın niteliği konusunda bilgi vermiyor. Bu nedenle alternatif işsizlik hesaplamaları yanında alternatif istihdam hesaplamalarına da ihtiyaç vardır.
TÜİK’in dar tanımlı işsizlik hesaplaması yetersiz
DİSK-AR, TÜİK’in dar tanımlı işsizlik hesaplamasının yetersizliği nedeniyle 2010 yılından bu yana alternatif geniş tanımlı işsizlik hesaplaması yapıyor. DİSK-AR yıllardır yaptığı alternatif geniş tanımlı işsizlik hesaplamasının ardından alternatif istihdam hesaplamasına da başladı.
Kayıtlı ve Tam Zamanlı İstihdam (KATİ) olarak adlandırdığımız alternatif istihdam hesaplamasının ilkini “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü-Haziran 2021” isimli raporda, 2021 ilk çeyreği için yayımlamıştık.
İşsizlik ve istihdam verileri bir bütün oluşturuyor. Sadece işsizliğe bakmak işgücü piyasalarından yaşanan gelişmeleri tam olarak anlamaya yetmiyor. Bilindiği gibi TÜİK düzenli olarak istihdam sayısını ve oranlarını açıklıyor. Ancak açıklanan istihdam oranlarının istihdamın niteliğine ilişkin yeterli bilgi vermekten oldukça uzaktır. Bu sebeple DİSK-AR istihdamın niteliğine göre bir ayrıma giderek yeni bir istihdam verisi hesaplamaya başladı.
KATİ oranı; TÜİK yüzde 49,6, DİSK-AR yüzde 34,5
DİSK-AR’ın yeni hesaplamaya başladığı istihdam verisinin adı: Kayıtlı ve Tam Zamanlı İstihdam (KATİ). KATİ tüm istihdamı değil kayıtlı ve tam zamanlı olarak çalışanların oranını ortaya koymaktadır.
KATİ istihdamın ne kadarının sigortalı ve tam zamanlı çalıştığını ortaya koymayı amaçlıyor.
Böylece kayıtsız istihdam ile kısmi ve eksik istihdam dışında kalan tam zamanlı ve sigortalı olarak çalışanların sayısı ve oranı ortaya çıkıyor. KATİ oranı kayıtlı tam zamanlı istihdamın 15+ yaş kurumsal olmayan nüfusa bölünmesiyle hesaplanıyor.
TÜİK’in resmi istihdam oranı 2024 3. çeyrekte yüzde 49,6 olarak açıklanırken, DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden hareketle hesaplanan Kayıtlı Tam Zamanlı İstihdam (KATİ) oranı yüzde 34,5 olarak gerçekleşti. Kadınlarda resmi istihdam oranı yüzde 32,4 iken KATİ oranı yüzde 19,6 ve erkeklerde resmi istihdam oranı yüzde 67,2 olarak açıklanmışken KATİ oranı yüzde 49,6 olarak hesaplandı (Grafik 2).
Böylece KATİ oranı resmi istihdam oranından genelde 15 puan, kadınlarda 12,8 ve erkeklerde ise 17,6 puan düşük olarak gerçekleşti.
Tam zamanlı istihdamda çalışan sayısı 22,7 milyon
DİSK-AR tarafından yapılan KATİ hesaplamasıyla çalışma çağındaki (15+ yaş) 65,9 milyon kişinin sadece 22,7 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istihdam (KATİ) kapsamında çalıştığı ortaya çıktı. Çalışma çağındaki 33,3 milyon kadının sadece 6,5 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istidamda (KATİ), çalışma çağındaki 32,6 milyon erkeğin ise 16,2 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istihdamda yer alıyor (Grafik 3). Bu durum nispeten nitelikli istihdamın düşüklüğünü ortaya koyuyor.
Geniş tanımlı işsizlik yüzde 26,5!
TÜİK’e göre mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı bir önceki çeyreğe göre, 20 bin kişi azalarak 2024 3. çeyrekte 3 milyon 106 bin olarak gerçekleşti. DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2024 3. çeyrekte 10 milyon 654 bin olarak hesaplandı. 2024 3. çeyrekte dar ve geniş tanımlı işsiz sayıları arasındaki fark 7 milyon 548 bin kişi oldu.
TÜİK tarafından 2024 3. çeyrekte yüzde 8,7 olarak açıklanan mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı 0,1 puan azalış ile bir önceki çeyrek ile benzer seyirdeyken, mevsim etkisinden arındırılmış âtıl işgücü (geniş tanımlı işsizlik) oranı ise 2024 yılı 3. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 3,1 puan artışla 25,6 olarak açıklandı. Dar ve geniş tanımlı işsizlik oranları arasındaki fark 17 puana yaklaştı.
Geniş tanımlı kadın ve erkek işsizliği arasında 14,7 puan fark!
Bilindiği gibi kadın işsizliği ülkemizde ortalama işsizlikten daha yüksek iken, kadın istihdam oranı ortalama istihdam oranından daha düşüktür.
TÜİK’in 2024 3. çeyrek üç aylık verilerine göre hem dar hem geniş tanımlı işsizliğin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında kadınlarda işsizliğin çok daha yüksek olduğu görülüyor. 2024 3. çeyreğinde dar tanımlı işsizlik erkeklerde yüzde 6,9 ve kadınlarda ise yüzde 12,1 olarak açıklandı. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) oranı ise erkeklerde yüzde 21 ve kadınlarda yüzde 35,7 olarak gerçekleşti (Grafik 4).
Böylece kadınlarda dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerden 5,2 ve geniş tanımlı işsizlik oranı ise 14,7 puan yüksek seyrediyor.
TÜİK tarafından 2024 yılı 3. çeyrekte dar tanımlı kadın işsizliği 1 milyon 484 bin ve erkek işsizliği ise 1 milyon 623 bin olarak açıklandı. TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığımız geniş tanımlı işsiz sayısı ise kadınlarda 5 milyon 351 bin ve erkeklerde ise 5 milyon 286 bin olarak gerçekleşti (Grafik 5).
Kadın geniş tanımlı işsizliğinin dar tanımlı kadın işsizliğine göre yüksek olmasının en önemli sebebi kadınlar arasında zamana bağlı eksik istihdam edilenler ile ümitsizler, iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanları içeren potansiyel işgücünün yüksekliğidir.
Geniş tanımlı genç işsizlik oranı 35,7!
Gençlerde işsizlik oranlarının genel işsizlik oranlarından daha yüksek seyrettiği biliniyor. Öte yandan AKP döneminde gençlerde işsizlik vahim bir hal aldı. AKP’nin iktidara geldiği 2002 3. çeyreğinden bu yana gençlerde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 26’dan yüzde 35,7’ye yükseldi. AKP döneminde geniş tanımlı genç işsizliği 9,6 puan yükseldi. AKP döneminde gençler iş bulma ümidini kaybettiler ve iş aramaktan vazgeçtiler.
AKP’nin iktidara geldiği 2002 3. çeyreğinde gençlerde dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 18,3 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 26,1 idi. Gençlerde dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı 7,8’di. 2024 3. çeyreğinde ise gençlerde dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 17,5 olarak açıklandı. TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığımız 15-24 yaş arası genç nüfusta geniş tanımlı işsizlik oranı ise 2024 yılı 3. çeyreğinde yüzde 35,7 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı genç işsizliği dar tanımlı genç işsizliğinden 18,2 puan fazladır.
Genç kadınlarda geniş tanımlı işsizlik ise daha yüksek oranda seyretmeye devam ediyor. 2023 yıllık verilerde 15-24 yaş arası erkeklerde dar tanımlı işsizlik yüzde 14,3 ve geniş tanımlı işsizlik yüzde 32,8 olarak hesaplanırken, 15-24 yaş arası genç kadınlarda ise dar tanımlı işsizlik yüzde 23,2, geniş tanımlı işsizlik yüzde 48,8 olarak hesaplandı.