-Geniş tanımlı işsiz sayısı son bir yılda 1,2 milyon kişi arttı!
-Zamana bağlı eksik istihdam bir yılda 948 bin kişi arttı!
-Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 24,1!
-Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 32,1!
DİSK-AR, “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu Mayıs 2024” yayımlandı.
Rapora göre, TÜİK’in Mart 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları 10 Mayıs 2024’te yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,6 mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 24,1 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) 2024 Mart ayında 3 milyon 57 bin oldu.
DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Mart 2024’te 9 milyon 499 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre pandemi öncesinde, 2019 Mart’ta yüzde 13,9 olan dar tanımlı işsizlik Mart 2024’te yüzde 8,6 olarak gerçekleşti. Ancak aynı dönemde geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 19,6’dan yüzde 24,1’e yükseldi. Son 1 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 235 bin artarak 8,3 milyondan 9,5 milyona yükseldi. Covid-19 salgını sonrası geniş tanımlı işsizlik oranı 4,5 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2 milyon 674 bin kişi arttı.
Zamana bağlı eksik istihdam bir yılda yaklaşık 1 milyon kişi arttı!
TÜİK tarafından yayımlanan HİA verilerine göre Mart 2024’te geniş tanımlı işsizlikte (âtıl işgücü) artış devam etti. Geniş tanımlı işsiz sayısı son bir yılda 1 milyon 235 bin, son 10 yılda (2014-2024 arası) ise 4 milyon 255 bin kişi arttı. Böylece son 10 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 1,8 katına çıktı.
Mart 2014’te 5,2 milyon olan geniş tanımlı işsiz sayısı Mart 2023’te 8,3 milyon ve Mart 2024’te ise 9,5 milyon olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsiz sayısındaki artışın sebebi zamana bağlı eksik istihdam ve ümitsiz işsizler ile iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, iş arayan ancak hemen çalışmaya başlayamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü sayısındaki artıştır. Âtıl işgücündeki yükselişin temel sebebi ise zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısında ciddi artıştır.
Potansiyel işgücü sayısı son bir yılda 698 bin kişi artarak 3,1 milyondan 3,8 milyona yükseldi.
Potansiyel işgücündeki artış on yıllık dönemde 1 milyon 903 bin kişi oldu. Zamana bağlı eksik istihdam kapsamındaki artış ise çok daha çarpıcı oldu. Haftalık 45 saatten daha az çalışan ve imkanı olması durumunda daha çok çalışmayı isteyenleri kapsayan zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son bir yılda 1,7 milyondan 20,7 milyona yükselerek 948 bin kişi arttı. Zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son on yılda ise 1 milyon 986 bin kişi arttı. Zamana bağlı eksik istihdamdaki bu artışın sebebi yüksek enflasyon ile geçim zorluğu yaşayanların çalışma süresini artırarak daha fazla ücret elde etmek istemeleri olabilir.
Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 24,1
TÜİK’e göre dar tanımlı işsizlik düşerken öte tandan birçok işsizlik türü yükselmeye devam ediyor.
Mart 2024 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış (MEA) dar tanımlı işsizlik (işsizlik 1) yüzde 8,6 olarak açıklanırken zamana bağlı eksik istihdam ile işsizlerin bütünleşik oranı (işsizlik 2) yüzde 16,1; işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı (işsizlik 3) yüzde 17,3 ve âtıl işgücü oranı (işsizlik 4, geniş tanımlı işsizlik) ise yüzde 24,1 olarak açıklandı (Grafik 2).
Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 32,1
Kadın işsizliği önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olmaya devam ediyor. Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor. Türkiye’de bir yandan kadınların istihdama katılma oranları erkeklere göre oldukça düşük seyrederken öte yandan Türkiye’de kadın işsizliği erkeklere kıyasla oldukça yüksek seyretmeye devam ediyor.
TÜİK tarafından açıklanan dört ayrı işsizlik türünde de kadın işsizliği erkek işsizliğinden oldukça yüksek seyrediyor. Mart 2024’te mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 6,8 iken kadınlarda yüzde 12 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 19,5, kadınlarda ise yüzde 32,1 olarak hesaplandı (Grafik 3). Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 12 puandır.
Mart 2024’te zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 14,2 iken kadınlarda yüzde 19,7’dir. İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 12,5 iken kadınlarda yüzde 25,6’dır (Grafik 3).
Mart 2024 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 466 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 664 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 591 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 835 bindir (Grafik 4).
Mart 2024’te mevsim etkisinden arındırılmış HİA verilerine göre işsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori yüzde 32,1 ile geniş tanımlı kadın işsizliği olmaya devam ediyor. İkinci yüksek işsizlik kategorisi yüzde 24,1 ile geniş tanımlı işsizliktir. Mart 2024’te üçüncü en yüksek işsizlik kategorisi ise yüzde 21,2 ile genç kadın işsizliği oldu.
Resmi işsizlerin yüzde 87’si işsizlik ödeneği alamıyor!
TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
Mart 2024’te TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 milyon 57 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Mart 2024 İşsizlik Sigortası Bültenleri verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 397 bin civarındadır. Böylece Mart 2024’te resmi işsizlerin sadece yüzde 13’ü işsizlik ödeneği alabildi. 2,6 milyonu aşkın işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yüzde 87’sinin işsizlik ödeneği alamadığı anlamına geliyor.
Geniş ve dar tanımlı işsizlik farkı 15 puana yükseldi!
Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak geniş tanımlı işsizlik oranı artıyor ve dar tanımlı işsizlik ile arasındaki makas açılıyor. Örneğin, Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,7 olarak gerçekleşmişti. Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan yüksekti.
Mart 2024’te ise dar tanımlı işsizlik yüzde 8,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 24,1 olarak gerçekleştir. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu dönemde 15 puan oldu. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark açılmaktadır.