-Gıda fiyatlarındaki artış hızlanarak devam ediyor. dünyada düşüş eğiliminde bulunan gıda fiyatları, şubat’ta bir önceki aya göre yüzde 9 oranında artış kaydetti.
-Bu artışla birlikte gıda fiyatlarında yıllık enflasyon yeniden üç haneli oranlara çıkarak yüzde 103,8 oldu.
-Türkiye’nin daha sonra akıl dışı ilan edilen politikalarla yüksek enflasyon sürecine sokulduğu Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepetinin Şubat 2024’teki fiyatı 755 liraya kadar çıktı.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonunun Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Şubat 2024 sonuçlarını açıkladı.
Dünya genelinde gerileyen gıda fiyatları Türkiye’de ise 45 aydır ara vermeden, son aylarda ise hızlanarak artıyor. Bu yıl Şubat ayında gıda fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 9 oranında artış yaşandı. Yılın ilk iki aylık döneminde yüzde 15,7 artan, gıda fiyatlarındaki yıllık artış ise yeniden üç haneli oranlara çıkarak yüzde 103,8 olarak gerçekleşti.
Yoksuların harcamasının yüzde 35,8’i gıda
TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre en zengin yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 16,6’sını, en yoksul yüzde 20’lik kesim ise yüzde 35,8’ini gıda için yapıyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında Türkiye’de son 44 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla sabit gelirli ve yoksul kesimleri etkiliyor. Açıklanan enflasyon bu nedenle bu kesimin gerçek hayatta yaşadığı enflasyonu tam olarak yansıtmıyor. Zira TÜİK enflasyonu hesaplarken gıda harcamalarının ağırlığını yaklaşık yüzde 25 olarak esas alıyor.
Açlık riski artıyor
İktidarın seçimden sonra “akıl dışı ilan ettiği” yanlış ekonomik politikaların tetiklediği yüksek enflasyon sürecinin faturasını, özellikle gıda fiyatları yüzünden yoksullar ödemeye devam ediyor.
Türkiye’nin, bu yanlış politikalarla yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 675 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için vatandaşlar bu yıl Şubat ayında 755 lira ödemek zorunda kaldılar.
2022 yılında yüzde 179,3’e kadar yükselen gıda fiyatlarındaki yıllık artış geçen yıl haziran ayına kadar baz etkisiyle, diğer bir ifadeyle bir önceki yılın aynı aylarında gıda fiyatlarında yaşanan artışın bu yılın aynı ayındaki artıştan yüksek olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Ancak geçen yıl temmuz ayından başlayarak aylık artışlar yeniden önceki yılın aynı ayındaki artış oranının üzerinde seyretmeye ve dolayısıyla da yıllık enflasyon yeniden yükselmeye başladı. Haziranda yüzde 80,5’e indikten sonra temmuzda yüzde 92,2’ye çıkan gıdadaki yıllık enflasyon, ağustosta yeniden yüzde 100’ün üzerine yükselmişti. Eylülde yüzde 107,1’e ekimde yüzde 108,2’ye çıktı. Kasımda yüzde 104,1’le, aralıkta da yüzde 100,2 ile üç haneli oranlarda kalmaya devam etti. Ocak ayında ise yine baz etkisiyle yüzde 96,5 oldu. Gıda fiyatlarındaki yıllık artış Şubat’ta yeniden üç haneli oranlara yükselerek yüzde 103,8 oldu.
Aylık fiyat artışı
Şubat’ta meyve dışındaki tüm gıda harcama gruplarında fiyatlar bir önceki aya göre arttı. Ekmek, pirinç, un bulgur grubu ile et-balık, süt ve süt ürünleri, yağ, sebze, bakliyat gibi gıda maddelerinde önceki aya göre önemli artışlar yaşandı.
GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Şubat 2024; %)
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları Şubat’ta bir önceki aya göre ortalama yüzde 2,9 oranında artarken, et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 11,2 oranında artış kaydedildi. Et ve balık fiyatlarında yaşanan yıllık artış ise yüzde 110,2 oldu. Şubat’ta önceki aya göre süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu harcamaları yüzde 10 oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 2,2 olarak gerçekleşti.
Meyve fiyatlarının yüzde 5,3 oranında azaldı Şubat’ta sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 26,5 oranında artış kaydedildi.
Şubat bakliyat fiyatları yüzde 11,1, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri işlenmiş gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatları ise yüzde 8,1 oranında azaldı.
Vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için Şubat’ta, bir önceki aya göre yüzde 9 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
İki aylık değişim
Gıda fiyatlarında bu yılın ilk iki aylık döneminde ise yüzde 15,7 oranında artış kaydetti. Ocak-Şubat döneminde, ekmek, pirinç, un bulgur, makarna fiyatları yüzde 10,4, et/balık fiyatları yüzde 16,6, süt, süt ürünleri yüzde 10,2, yağ fiyatları yüzde 10,1, meyve fiyatları yüzde 20,6, sebze fiyatları yüzde 33,6, bakliyat fiyatları yüzde 15,2, diğer ürünlerin fiyatları yüzde 7,3 arttı.
Yıllık değişim
Bu yıl Şubat’ta geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 63,3, et-balık fiyatlarında 110,2, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 57 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 95,4 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 133, sebze fiyatları ise yüzde 229 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 75,3, diğer gıda fiyatları ise yüzde 83,2 oranında zamlandı.
Döviz kuru ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yüksek artış hızının önümüzdeki aylarda da devam edeceğine işaret ediyor.
Yıllık ortalama artış
Şubat 2024 sonu itibariyle son 12 aylık ortalama gıda fiyatları ise bir önceki 12 aylık ortalama fiyatlara göre ise yüzde 99,8 oranında arttı.