Tarım Bakanlığı’nın 19 TL olarak açıkladığı yaş çay fiyatına tepkiler sürüyor. Bakanlığın açıkladığı yaş çay fiyatına tepki gösteren Rize ve Artvin Ziraat Odası Başkanları, “Üretici temsilcisi olarak Ulusal Çay Konseyinden istifa ederek ilk tepkimizi gösteriyoruz” dediler.
4 Mayıs itibarıyla açılan çay sezonunda üreticiler bahçelerine girerek hasada başladı. Üreticiler tarafından beklenen 2024 yaş çay taban fiyatı ise 11 Mayıs Cumartesi günü Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sosyal medya hesaplarından duyuruldu. 2023 yılı yaş çay taban fiyatı 11 TL iken, 2024 yılında yüzde 54,54 zam yapılarak yaş çay taban fiyatı 17 TL’ye yükseltildi. 30 kuruşluk destekleme ise 2 TL’ye çıkartıldı. Çay üreticileri belirlenen zammı beğenmezken tepkilerini dile getirdi.
Belirlenen çay fiyatlarına Ziraat Odalarından da tepki geldi. Rize merkez, İyidere, Derepazarı, İkizdere, Kalkandere Oda Başkanları ve Artvin merkez, Hopa, Kemalpaşa, Borçka, Arhavi Ziraat Odası Başkanları ortak bir basın açıklaması yaptı. Başkanlar, Tarım Bakanlığı’ndan önce çay fiyatını açıklayan Rize Ticaret Borsası (RTB) ve Ulusal Çay Konseyi (UÇK) Başkanı olan özel sektör Orçay fabrikasının sahibi Mehmet Erdoğan’a da tepki gösterirken, kendilerini temsil etmediklerini belirterek Ulusal Çay Konseyi’nden istifa ettiklerini duyurdu.
Çay fiyatı istifa getirdi
Oda başkanları adına açıklamayı yapan Fındıklı Ziraat Odası Başkanı Mehmet Özsoy şunları söyledi:
“Biz çay bölgesi Ziraat Odaları olarak maliyet çalışması yaptık, neredeyse bütün odalarımızdan çıkan ortak maliyet 17 buçuk – 18 TL arası iken bugün görüyoruz ki Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulusal Çay Konseyi ve Borsanın görüşleriyle hareket ederek bir fiyat çalışması yapmış ve gece yarısı Tarım ve Orman Bakanlığı’nın resmi sayfasında 17 TL’lik bir fiyat açıklandı. Bu fiyatı kesinlikle kabul etmiyoruz ve Ulusal Çay Konseyi’nin üreticiyi temsil etmediğine inanarak topluca Ulusal Çay Konseyi’nden istifa ediyoruz. Ulusal Çay Konseyi bizim için, sanayicileri temsil ediyor bu saatten sonra. Üretici temsilcisi olarak Ulusal Çay Konseyi’nden istifa ederek ilk tepkimizi gösteriyoruz.
25 lira olmalı
Bundan sonra ki süreçte bu fiyatın kesinlikle revize edilmesi ile ilgili çalışmalarımız olacak. Orman Bakanlığı’na Sayın Cumhurbaşkanımıza mesajlarımız olacak. Çünkü bu maliyet fiyatıdır. Çiftçimizin günün sonunda sattığı çaydan alacağı para 17 TL’dir. Eklenen 2 TL’lik destekleme yılın sonunda alınacak bir fiyattır ve bunun çay taban fiyatı ile alakası yoktur. Yüzde 69 enflasyonun olduğu bir ülkede, çiftçinin cebine yansıyan gerçek enflasyonun yüzde 125 olduğu bir ülkede, çay üreticisinin emeğine ekmeğine yüzde 54 zammı kesinlikle kabul etmiyoruz ve tekrar açıkladığımız 25 TL’lik fiyatı talep ediyoruz.”
Özsoy, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan açıklanan çay taban fiyatının belirlenmesinde dikkate aldıkları maliyet çalışmasını açıklamalarını talep etti.
Makam odalarında belirlenmez
Artvin, Kemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Olcay Muti “Çay fiyatı aslında bence Ankara’da makam odalarında belirlenmemeli. Çay fiyatı Aslında Rize’de, Trabzon’da, Hopa’da, Borçka’da, Artvin’de gelip yerinde incelenmeli, çiftçilerle temasa girilmeli, çiftçilerin sorunları dile getirmeli o günün enflasyon koşulları, o ayın enflasyon sonuçları dile alınmalı, diye düşünüyoruz. Bir gece yarısı operasyonuyla belirlenen 17 TL çay fiyatı, çay üretici açısından kabul edilebilir bir fiyat değil. Net 16.629 lira elimize geçecek” dedi.
Arhavi Ziraat Odası Başkanı Sadık Yıldırım Bayrak, “Ülkemizin en çok göç veren bölgesinde ikamet ediyoruz. 210 bin ruhsatlı üreticinin çay tarımı yaptığı bakan ve Çaykur verilere karşı belirlenmiştir. Biz doğduğumuz topraklarda yaptığımız tarımdan doymak istiyoruz. Yani hak ettiğimizi, emek ettiğimiz çayın karşılığı olarak alacağımız parayla doğduğumuz topraklarda hayatımızı idame etmek istiyoruz” diye konuştu.
Karadeniz halkının geçimi çaydan
Artvin Borçka Ziraat Odası Başkanı ve Bölge Koordinatörü Tolga İskenderoğlu, şu şekilde konuştu:
“Karadeniz için ciddi anlamı olan hayatımızı idame ettirdiğimiz bir tarım ürünü çay. Ve Tirebolu’dan, Borçka’ya kadar çay üretimi yapılıyor ve bütün Karadeniz halkının doğrudan ve dolaylı olarak geçimini sağladıkları bir ürün çay. Aynı zamanda ülkemiz için de stratejik bir ürün çay, o yüzden devlet yetkililerimiz çay maliyetlerini ve sahadaki talepleri dikkate alarak tekrar konuyu değerlendirerek üreticinin memnun olacağı, STK’nın memnun olacağı, sektörün memnun olacağı bir fiyatın açıklanmasına ihtiyaç vardır. Bu bir zincir halkası üretici işleyecek. Üretici üretecek, sanayi işleyecek. Dolayısıyla birbirinden ayrılmaz bir sektör. Dünyada üretimde beşinci olduğumuz, tüketimde de birinci olduğumuz bir ürünün hem kanuna hem taban fiyata hem de sanayinin, üretenin ve tüketenin memnun olduğu bir ortama ihtiyaç vardır. Bu açıklanan fiyat bu ortamı sağlamakta özellikle üreticinin mağduriyeti bu anlamda ciddi olmakta. O yüzden tekrar devlet yetkililerimizden bir Ziraat Odaları olarak üreticilerin temsilcileri olarak devlet yetkililerimiz maliyetlerin tekrar incelenerek bu fiyatın revize edilmesini talep ediyoruz.”
Üreticiler tepkili: “20, 22 TL olması lazım”
İşçi maliyetlerinin ve gübre maliyetlerinin yüksek olduğuna değinen Ayhan Karafazlı ise, “Ben fiyatı az buldum. En az 20 lira olması lazımdı. Desteklemesiz düz 20 lira. Destekleme bir sene sonra alacaksın. Bence azdır. Yani 20, 22 TL olması lazım. Gübrenin fiyatı kaç para? 16 bin lira gübrenin tonu. Bunun toplaması var, maliyeti var. Zaten 16, 17 bin lira bir işçinin maliyeti geliyor. Bence azdır yani” şeklinde konuştu.
Açıklanan destekleme ile birlikte 19 TL’nin en az 22 TL olması gerektiğini savunan Tevfik Çil isimli çay müstahsili, “Yaş çay taban fiyatı hiç vermediler. Köyleri mecbur ilk zamanlarda organik çaya, ondan sonra herkes yan çizdi. Bilhassa ÇAYKUR Genel Müdürü hiçbir zaman çay konusuna çıkıp bir açıklama yapmadı. Müstahsilin yanında hiçbir zaman yer almadı. Yani yalandan tutturmuşlar bir devlet işi. Herkes devletini seviyor. Hiç yalandan o yana bu yana vurmasınlar. Vatandaşı biraz dinlesinler. 22 TL’den aşağıya düştü mü hepten zarar. STK’ların istediği 25 TL ama 25 verme 22 TL ver hiç olmazsa. Böyle bir dünya var mı ya? Hiç para verdikleri yok. Hiç vermeseydin daha iyiydi. Eğer bu devlet eğer zarardaysa zaten hiç vermesinler. Çay parası da vermesinler.” ifadelerini kullandı.