-Resmi işsizlik verileri gerçeği yansıtmıyor!
-Gerçek işsiz sayısı 2,9 milyon değil, 8,1 milyon!
-TÜİK’e göre dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,5’e düştü!
-Gerçek işsizlik oranı yüzde 21,3!
-Dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı 12,8!
-Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 29,3!
DİSK-AR, “İşsizlik ve istihdamın görünümü Ekim 2023 raporu” yayımlandı!
TÜİK’in Ekim 2023 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları 11 Aralık 2023’te yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,5, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 21,3 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) 2023 Ekim ayında 2 milyon 961 bin oldu (Grafik-1).
DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Ekim 2023’te 8 milyon 143 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre pandemi öncesinde, 2019 Ekim’de yüzde 13,5 olan dar tanımlı işsizlik Ekim 2023’te yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. Ancak aynı yıllarda geniş tanımlı işsizlik yüzde 18,8’den yüzde 21,3’e yükseldi. Son 1 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 547 bin artarak 7,6 milyondan 8,1 milyona yükseldi (Grafik 1). Covid-19 salgını sonrası geniş tanımlı işsizlik oranı 2,5 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 7 milyon 731 bin kişi arttı.
Geniş tanımlı işsiz sayısı 8 milyon 143 bin!
Ekim 2023 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış (MEA) dar tanımlı işsizlik (işsizlik 1) yüzde 8,5 olarak açıklanırken zamana bağlı eksik istihdam ile işsizlerin bütünleşik oranı (işsizlik 2) yüzde 13,7; işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı (işsizlik 3) yüzde 16,6 ve âtıl işgücü oranı (işsizlik 4, geniş tanımlı işsizlik) ise yüzde 21,3 olarak açıklandı (Grafik 2).
Ekim 2019’da 298 bin olan zamana bağlı eksik istihdam (MEA olarak) sayısı, Ekim 2023’te 1 milyon 806 bin kişiye yükseldi. Ekim 2019’da 1 milyon 744 bin olan potansiyel işgücü sayısı ise Ekim 2023’te 3 milyon 375 bine yükseldi.
TÜİK’in âtıl işgücü oranından hareketle yaptığımız hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı Ekim 2023’te 8 milyon 143 bin olarak gerçekleşti.
Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 29,4!
Dünyada kadın işsizliği önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olmaya devam ediyor. Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor. İstihdamda olan kadınların ise çalışma koşulları kötüye gidiyor. Dünya genelinde çalışma çağındaki kadınların yüzde 15’i, erkeklerin yüzde 10,5’i çalışmak istemesine rağmen iş bulamıyor. Bu göstergede fark yoksul ülkelerde kadınlar aleyhine daha da açılıyor. ILO, kadınların ev içi ücretsiz bakım işlerinin, kadınların istihdamına engel olmanın yanında kadınları iş aramaktan alıkoyması veya kadınların kısa sürede çalışabilir hale gelmelerinin önünde bir engel olması hususunda uyarıyor (ILO, 2023). Türkiye’de de kadın işsizliği erkeklere kıyasla oldukça yüksek seyretmeye devam ediyor. TÜİK tarafından açıklanan dört ayrı işsizlik türünde de kadın işsizliği erkek işsizliğinden oldukça yüksek seyrediyor. Ekim 2023’te mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 7 iken kadınlarda yüzde 11,3 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 16,6, kadınlarda ise yüzde 29,4 olarak hesaplandı (Grafik 3). Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark yaklaşık 13 puandır.
Ekim 2023’te zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 12 iken kadınlarda yüzde 17,1’dir. İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 12 iken kadınlarda yüzde 24,6 seviyesindedir (Grafik 3).
Ekim 2023 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 341 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 97 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 620 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 50 bindir (Grafik 4).
Ekim 2023 mevsim etkisinden arındırılmış HİA verilerine göre işsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori yüzde 29,4 ile geniş tanımlı kadın işsizliği olmaya devam ediyor. İkinci yüksek işsizlik kategorisi yüzde 21,3 ile geniş tanımlı işsizliktir. Ekim 2023’te üçüncü en yüksek işsizlik kategorisi ise yüzde 21 ile genç kadın işsizliği oldu (Grafik 5).
Resmi işsizlerin yaklaşık yüzde 87,8’i işsizlik ödeneği alamıyor!
TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
Ekim 2023’te TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 2 milyon 961 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Ekim 2023 verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 360 bin civarındadır. Böylece Ekim 2023’te resmi işsizlerin sadece yüzde 12,2’si işsizlik ödeneği alabildi. 2,5 milyonu aşkın işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yüzde 87,8’nin işsizlik ödeneği alamadığı anlamına geliyor (Grafik 6).
Geniş ve dar tanımlı işsizlik arasındaki fark 12,8 puan!
Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak geniş tanımlı işsizlik oranı artıyor ve dar tanımlı işsizlik ile arasındaki makas açılıyor. Örneğin, Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,7 olarak gerçekleşmişti. Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan yüksekti.
Ekim 2023’te ise dar tanımlı işsizlik yüzde 21,3 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu dönemde 12,8 puan oldu. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni zamana bağlı eksik istihdam sayısı ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark açılmaktadır.