TÜİK İstatistik Kurumu (TÜİK), ‘İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 2023’ raporunu dün kamuoyu ile paylaştı.
TÜİK verilerine göre, yıllık gayrisafi yurt içi hasıla büyüme hızı ekside olan 12 şehir bulunuyor. Yoksullaşan iller şunlar; Artvin, Bayburt, Zonguldak, Uşak, Iğdır, Kahramanmaraş, Mardin, Denizli, Gaziantep, Kırşehir, Gümüşhane, Kütahya.
Yoksullaşmanın gerçekleştiği iller arasında Zonguldak, Denizli, Gaziantep, Kütahya, Uşak gibi sanayi ve tarım üretiminin bir dönem yüksek olduğu illerin bulunması dikkat çekiyor.
İl il yoksullaşma
Raporda şu veriler öne çıktı:
-“Gayrisafi Yurt İçi Hasıla”dan 2023 yılında en yüksek payı %30,4 ile İstanbul aldı.
İl düzeyinde cari fiyatlarla Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) hesaplamalarına göre; 2023 yılında İstanbul 8 trilyon 60 milyar 358 milyon TL ile en yüksek GSYH’ye ulaştı ve toplam GSYH’den %30,4 pay aldı. İstanbul’u, 2 trilyon 538 milyar 686 milyon TL ve %9,6 pay ile Ankara, 1 trilyon 614 milyar 161 milyon TL ve %6,1 pay ile İzmir izledi. İl düzeyinde GSYH hesaplarında son üç sırada 22 milyar 13 milyon TL ile Tunceli, 19 milyar 407 milyon TL ile Ardahan ve 13 milyar 214 milyon TL ile Bayburt yer aldı.
GSYH’den en yüksek payı alan ilk beş il, 2023 yılında toplam GSYH’nin %54,02’sini oluşturdu.
-Kocaeli, kişi başına GSYH’de 2023 yılında 516 bin 460 TL ile ilk sırada yer aldı.
Kişi başına GSYH’de 2023 yılında, Kocaeli 516 bin 460 TL ile ilk sırada yer aldı. Kocaeli’yi, 510 bin 733 TL ile İstanbul ve 438 bin 242 TL ile Ankara izledi. İl düzeyinde kişi başına GSYH hesaplamalarında, 116 bin 767 TL ile Şanlıurfa, 110 bin 553 TL ile Ağrı ve 108 bin 21 TL ile Van son üç sırada yer aldı.
Kişi başına GSYH, 2023 yılında on üç ilde Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
-İstanbul, “tarım, ormancılık, balıkçılık” ve “diğer hizmet faaliyetleri” hariç, tüm faaliyetlerde en yüksek payı aldı
GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023 yılında cari fiyatlarla GSYH’den en yüksek payı alan İstanbul; tarım, ormancılık, balıkçılık ile diğer hizmet faaliyetleri dışındaki faaliyetlerde de ilk sırada yer aldı. İstanbul’un bilgi ve iletişim faaliyetleri toplamından aldığı pay %64,8, finans ve sigorta faaliyetleri toplamından aldığı pay %62,5, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri toplamından aldığı pay %45,9, hizmetler sektörü toplamından aldığı pay %40,4, inşaat sektörü toplamından aldığı pay %28,9 olarak gerçekleşti. Konya %6,2 pay ile tarım, ormancılık, balıkçılık sektöründe 81 il içinde ilk sırada yer alırken, Ankara %45,4 pay ile diğer hizmet faaliyetlerinde ilk sırada yer aldı.
-İstanbul’un toplam GSYH’si içinde en yüksek payı %35,7 ile hizmetler sektörü aldı
İstanbul, 2023 yılında hizmetler sektörü toplamından %40,4 pay alırken, ilin toplam GSYH’si içinde hizmetler sektörünün payı %35,7 olarak gerçekleşti. İstanbul’un toplam GSYH’si içinde sanayi sektörü %17,2 pay ile ikinci sırada iken mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %7,8 pay ile üçüncü sırada yer aldı.
-Zincirlenmiş hacim endeksiyle GSYH, 44 ilde, bir önceki yıla göre Türkiye ortalamasının üzerinde büyüdü
Yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksiyle 2023 yılında bir önceki yıla göre %5,1 artarken, 44 ilde Türkiye ortalamasının üzerinde artış gerçekleşti. Bir önceki yıla göre 2023 yılında en yüksek artış gösteren ilk üç il sırasıyla %18,9 değişim oranı ile Şırnak, %18,2 ile Siirt ve %15,8 ile Samsun oldu. Bir önceki yıla göre en yüksek azalış gösteren üç il ise sırasıyla %6,9 ile Zonguldak, %10,4 ile Bayburt ve %16,0 değişim oranı ile Artvin oldu.
GSYH azalış gösterdiği, yani yoksullaştığı iller sırası ile şunlar:
1-Artvin, 2–Bayburt, 3–Zonguldak, 4–Uşak, 5–Iğdır, 6–Kahramanmaraş, 7–Mardin, 8–Denizli, 9–Gaziantep, 10–Kırşehir, 11–Gümüşhane, 12-Kütahya
-İstanbul %1,65 ile, 2023 yılı Türkiye GSYH büyümesine (%5,1) en fazla katkı sağlayan il oldu
Yıllık GSYH’nin, zincirlenmiş hacim endeksiyle bir önceki yıla göre %5,1 artışına en fazla katkı veren il %1,65 ile İstanbul oldu. İstanbul’u %0,96 ile Ankara ve %0,27 ile Kocaeli izledi. Yıllık GSYH büyümesine 2023 yılında negatif yönlü katkı veren illerin başında %0,03 ile sırasıyla Zonguldak, Artvin ve Gaziantep yer aldı.