“Geniş tanımlı işsizlik artmaya devam ediyor!”
• Geniş tanımlı işsiz sayısı 8 milyon 353 bin!
• Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 21,9!
• Geniş tanımlı işsizlik salgın öncesine göre yüksek seyrediyor.
• Resmi işsizlerin yüzde 87’si işsizlik ödeneği alamıyor!
• Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 29,8!
DİSK-AR, “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Mart 2023 Raporu” yayımlandı.
Raporda şu bilgiler yer aldı:
“TÜİK’in Ocak 2023 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları 10 Mart 2023’te yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 9,7, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 21,9 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) 2023 Ocak ayında bir önceki aya göre 166 bin kişi azalarak 3 milyon 424 bin kişi oldu.
DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Ocak 2023’te 8 milyon 353 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre Ocak 2020’de yüzde 13 olan işsizlik Ocak 2023’te yüzde 9,7 olarak gerçekleşti. Ancak aynı yıllarda geniş tanımlı işsizlik yüzde 21,4’ten yüzde 21,9’a yükseldi.
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) işsiz olan ve iş bulmak isteyenleri kapsayan “iş açığı” göstergesi hem istihdama erişimi hem de istihdamda olan kadınlar için kötü çalışma koşullarının son 20 yılda yavaşlama eğiliminde olduğu gösteriyor. Bu gösterge kadınların erkeklere kıyasla iş bulmada daha büyük zorluklar ve engeller olduğunu ortaya koyuyor. Dünya genelinde çalışma çağındaki kadınların yüzde 15’i, erkeklerin yüzde 10,5’i çalışmak istemesine rağmen iş bulamıyor. Bu göstergede fark yoksul ülkelerde kadınlar aleyhine daha da açılıyor. ILO, kadınların ev içi ücretsiz bakım işlerinin, kadınların istihdamına engel olmanın yanında kadınları iş aramaktan alıkoyması veya kadınların kısa sürede çalışabilir hale gelmelerinin önünde bir engel olması hususunda uyarıyor.”
Rapordan başlıklar
İşsizlerin yaklaşık yüzde 87’si işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor!
İşsizlik yüksek düzeyde seyrederken dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğunun işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. Ocak 2023’de TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 milyon 424 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Ocak 2023 verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 460 binde kaldı. Böylece Ocak 2023’de resmi işsizlerin sadece yüzde 13,5’i işsizlik sigortası alabildi. 3 milyonu aşkın işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yaklaşık yüzde 87’sinin işsizlik ödeneğinden yararlanmadığı anlamına geliyor.
Geniş tanımlı işsiz sayısı 8 milyon 353 bin!
Ocak 2023 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış (MEA) dar tanımlı işsizlik (işsizlik 1) yüzde 9,7, zamana bağlı eksik istihdam ile işsizlerin bütünleşik oranı (işsizlik 2) yüzde 15,3; işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı (işsizlik 3) yüzde 16,7 ve âtıl işgücü oranı (işsizlik 4, geniş tanımlı işsizlik) ise yüzde 21,9 olarak açıklandı.
Ocak 2020’de 822 bin olan zamana bağlı eksik istihdam (MEA) sayısı, Ocak 2023’te 1 milyon 971 bin kişiye yükseldi. Ocak 2020’de 2 milyon 356 bin olan potansiyel işgücü sayısı ise Ocak 2023’te 2 milyon 958 bine yükseldi.
TÜİK’in âtıl işgücü oranından hareketle yaptığımız hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı Ocak 2023’te 8 milyon 353 bin olarak gerçekleşti.
Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 29,8
Dünya’da kadın işsizliği önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olmaya devam ediyor. Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor. İstihdam olan kadınların ise çalışma koşulları kötüye gidiyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) işsiz olan ve iş bulmak isteyenleri kapsayan “iş açığı” göstergesi hem istihdama erişimi hem de istihdamda olan kadınlar için kötü çalışma koşullarının son 20 yılda yavaşlama eğiliminde olduğu gösteriyor. 1 Bu gösterge kadınların erkeklere kıyasla iş bulmada daha büyük zorluklar ve engeller olduğunu ortaya koyuyor. Dünya genelinde çalışma çağındaki kadınların yüzde 15’i, erkeklerin yüzde 10,5’i çalışmak istemesine rağmen iş bulamıyor.
Bu göstergede fark yoksul ülkelerde kadınlar aleyhine daha da açılıyor. ILO, kadınların ev içi ücretsiz bakım işlerinin, kadınların istihdamına engel olmanın yanında kadınları iş aramaktan alıkoyması veya kadınların kısa sürede çalışabilir hale gelmelerinin önünde bir engel olması hususunda uyarıyor (ILO, 2023).
Türkiye’de de kadın işsizliği erkeklere kıyasla oldukça yüksek seyretmeye devam ediyor. Türkiye’de kadınlarda zamana bağlı eksik istihdam artıyor. Ocak 2022’de 447 bin olan kadınlarda zamana bağlı eksik istihdam, Ocak 2023’de 645 bine yükseldi Bu artış kadınların haftada 40 saatten daha fazla çalışmak istediğini gösteriyor. TÜİK’e göre de kadın işsizliği tüm işsizlik türlerinde en yüksek kategori olmaya devam ediyor. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,7 iken kadınlarda yüzde 13,7 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 17,4, kadınlarda ise yüzde 29,8 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 12,4 puandır.
Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 13,3 iken kadınlarda yüzde 19,1’dir. İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 12 iken kadınlarda yüzde 25,2 seviyesindedir.
Ocak 2023 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 625 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 102 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 799 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 252 bindir.
Ocak 2023 HİA verilerine göre işsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori yüzde 29,8 ile geniş tanımlı kadın işsizliği oldu. İkinci yüksek işsizlik kategorisi ise genç kadın işsizliğidir. Ocak 2023’te genç kadın işsizliği yüzde 26,6’dır. Bilindiği gibi salgın döneminde diğer işsizlik kategorilerine göre kadın işsizlik türleri genele göre çok daha yüksek gerçekleşti ve bu eğilim devam ediyor.
Geniş ve dar tanımlı işsizlik arasındaki fark 12,2 puan
Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak geniş tanımlı işsizlik oranı artıyor ve dar tanımlı işsizlik ile arasındaki makas açılıyor. Örneğin, Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,7 olarak gerçekleşmişti. Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan yüksekti.
Ocak 2023’te ise dar tanımlı işsizlik yüzde 9,7 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 21,9 olarak gerçekleşti. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu dönemde 12,2 puan oldu. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark açılmaktadır.
